Το Άγιο Φως (μέρος 2ο)

Περί της απάτης ή τεχνάσματος του Φωτός

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν την Αφή του Φωτός ως μια καλοστημένη από το ιερατείο απάτη, με σκοπό την ενίσχυση της πίστης των ανθρώπων αλλά και του ταμείου της Εκκλησίας. Ένας από τους πρώτους υποστηρικτές αυτής της άποψης ήταν και ο Αδαμάντιος Κοραής, αν και ο ίδιος δεν είχε επισκεφτεί τους Αγίους Τόπους και δεν είχε προσωπική εμπειρία του φαινομένου.
Σχετικά με αναφορές άλλων, όπως του Νεόφυτου Καυσοκαλυβίτη, υπάρχει διχογνωμία μεταξύ των ιστορικών και θεολόγων σχετικά με την αξιοπιστία των διηγήσεών τους, οι οποίες, κατά μια άποψη, δεν στηρίζονται βιβλιογραφικά από τις διαθέσιμες σήμερα πηγές.
Απόψεις άλλων, όπως Μουσουλμάνων της εποχής, ορισμένοι δεν τις θεωρούν επίσης αξιόπιστες, δεδομένου ότι υφίσταται διαμάχη των θρησκειών. ο Αιγύπτιος Χαλίφης Χακίμ, άλλωστε, ήταν γνωστός διώκτης των χριστιανών και είχε διατάξει την καταστροφή του Παναγίου Τάφου. Στο ίδιο μήκος κύματος ερμηνεύουν και την αποκήρυξη του Φωτός από τον Πάπα Γρηγόριο τον Η' αλλά και από Αρμένιο Πατριάρχη, ο οποίος προέβη σε μια σχετική δήλωση, όταν όμως απέτυχε να εξασφαλίσει δικαιώματα στον Πανάγιο Τάφο.
Υπάρχουν δυο άλλες απόψεις, οι οποίες βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος. Πρόκειται για την άποψη του καθηγητή Κωνσταντίνου Καλοκύρη, η οποία επιβεβαιώνεται και από τον πρωτοπρεσβύτερο του Οικουμενικού Πατριαρχείου π. Γεώργιο Τσέτση, ότι δεν υφίσταται θαύμα κατά την Αφή του Φωτός. Δεν γνωρίζω την επίσημη θέση του Πατριαρχείου σχετικά με το "θαύμα" ή το μη θαύμα, ωστόσο από την παράθεση χωρίου της προσευχής που λέγεται εκείνη τη στιγμή, με ανάλυση του κειμένου δεν είμαι βέβαιος ότι ενισχύεται η άποψη του ότι δεν πρόκειται για θαύμα. Ο Τάφος αποκαλείται φωτοφόρος, γίνεται αναφορά σε ένα φως που καίει συνέχεια αλλά από αυτό και μόνο, κατά την άποψή μου, δεν διαφαίνεται ότι η αναφορά γίνεται στην ακοίμητο κανδύλα και όχι σε κάτι άλλο.
Μια άλλη άποψη που έχει γίνει δημοφιλής τα τελευταία χρόνια είναι εκείνη της χρήσης ειδικών ουσιών που είναι δυνατό να προκαλέσουν ανάφλεξη των κεριών. Μέγας υποστηρικτής της είναι ο γνωστός σε όλους συγγραφέας Μιχάλης Καλόπουλος, ο οποίος μάλιστα έχει πραγματοποιήσει σχετικά πειράματα από τηλεοράσεως. Δεν διαθέτω γνώσεις χημείας πέραν του στοιχειώδους, ωστόσο έχω αρκετές επιφυλάξεις. Πρώτα από όλα, κάτι τέτοιο προϋποθέτει εμβάπτιση του κεριού σε αυτές τις ειδικές ουσίες. Ακόμα και αν δεχτούμε ότι εσκεμμένα και δόλια όλα τα κεριά που πωλούνται έχουν βυθιστεί στις ουσίες αυτές, τυγχάνει να γνωρίζω αρκετούς, οι οποίοι για λόγους τάματος μεταφέρουν τα δικά τους κεριά από την πατρίδα τους. Προφανώς, δεν είναι όλα τα κεριά βουτηγμένα στις ουσίες αυτές.
Δεύτερον, επειδή η ουσία που υποδεικνύουν είναι ο φωσφόρος, αυτός ανακαλύφθηκε τον 17ο αιώνα και δεν απαντάται ελεύθερος στη φύση. Οι οπαδοί της θεωρίας αυτής ισχυρίζονται ότι τα ιερατεία γνώριζαν από παλιότερα τη χρήση του. Πάνω σε αυτό το επιχείρημα δεν έχω να πω τίποτα, μπορεί ο καθένας να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
Έχει επίσης λεχθεί ότι ίσως ο Πανάγιος Τάφος να βρίσκεται επάνω σε μια τοποθεσία που, για φυσικούς και χημικούς λόγους, είναι ικανή να προκαλέσει ανάφλεξη των κεριών. Αυτό επίσης δεν έχω τις γνώσεις να το ελέγξω, ωστόσο οφείλω να επισημάνω ότι κατά τα πρώτα λεπτά το Φως δεν καίει (λογικό, το Φως δεν καίει άλλωστε) αλλά και το ότι η αυτανάφλεξη αναφέρεται ότι συμβαίνει ακόμη και στον περίβολο του Ναού της Αναστάσεως.
Θα ήθελα επίσης να τονίσω κάτι που ο πολύς ο κόσμος είτε δεν ξέρει είτε εσκεμμένα αγνοεί, βέβαια όχι με δική του υπαιτιότητα. Το γεγονός ότι για κάποιο φαινόμενο προτείνουμε ή αποδεικνύουμε ότι μπορεί να συμβεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το φαινόμενο συμβαίνει με τον τρόπο που υποδεικνύουμε. Τα πειράματα του κ. Καλόπουλου, υποδεικνύουν έναν τρόπο με τον οποίο μπορεί να συμβεί η αυτανάφλεξη. Δεν σημαίνει όμως ότι το φαινόμενο του Παναγίου Τάφου συμβαίνει με τον ίδιο μηχανισμό. Μπορεί να συμβαίνει με κάποιον άλλο. Αδυνατεί επίσης, κατά τη γνώμη μου, να εξηγήσει για ποιό λόγο δεν καίγονται οι πιστοί, όπως επίσης και το γιατί μπορεί να συμβεί σε πολλά κεριά διαφορευτικής προέλευσης αλλά ούτε και τα υπόλοιπα φαινόμενα που συνοδεύουν την Αφή του.
Άραγε, σε μεταφυσικά φαινόμενα τέτοιου είδους - γιατί περί μεταφυσικού φαινομένου πρόκειται - κάνει κανείς τον κόπο να λάβει υπόψη του προσεκτικά τις μαρτυρίες των ανθρώπων ή βιάζεται να τις αποδώσει σε αμάθεια και θρησκοληψία; Πολύ φοβάμαι ότι σε αρκετές περιπτώσεις, αν όχι πάντα, συμβαίνει το δεύτερο. Πολλοί από εκείνους που μιλούν για απάτη, με αρκετή υποκρισία κατά τη γνώμη μου κόπτονται περί της δήθεν ενημέρωσης και διαφωτισμού του κόσμου. Στην πραγματικότητα, για μεγάλο αριθμό περιπτώσεων, η εμπάθεια ορισμένων ειδικά για το χριστιανισμό είναι εξαιρετικά προφανής. Διότι εάν όλοι εκείνοι είχαν ανοιχτό πνεύμα και δεν ενδιαφέρονταν αποκλειστικά και μόνο για να σπιλώσουν το χριστιανισμό και τους λειτουργούς του, θα είχαν υποψιαστεί ότι σε ό,τι αφορά στο Άγιο Φως, έχουμε να κάνουμε με ένα τυπικό μεταφυσικό φαινόμενο. Και αυτό προτίθεμαι να δείξω στη συνέχεια των άρθρων. Πριν από αυτό, όμως, θα κάνουμε μια συνοπτική αναφορά στο τι βιώνει ο κόσμος (ή έστω η πλειοψηφία του) που συμμετέχει στο δρώμενο της Αφής του Φωτός. Μετά από αυτό, θα αναφερθούμε σε μερικά άλλα ζητήματα που θα μας βοηθήσουν να προτείνουμε τι ίσως να συμβαίνει το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου στο Ναό της Αναστάσεως...
(συνεχίζεται)